Arabuluculuk, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri, iş ve işlemlerden doğan özel hukuk uyuşmazlıklarının, çözülmesi amacıyla, uzmanlık eğitimi almış olan tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kişinin katılımıyla ihtiyari olarak yürütülen uyuşmazlık çözüm yöntemidir.
Arabuluculuk kurumundan beklenen, işçi-işveren uyuşmazlıklarının seri bir şekilde çözülmesi ve iş mahkemelerinin iş yükünün azaltılıp dava sürelerinin kısaltılmasıdır. Bu yeni düzenlemenin bu amaca hizmet edeceği açık; ancak arabuluculuk sürecinin kendisi de maliyetler ve verimlilik açısından dikkatle ele alınması gerekiyor.
01.01.2018 tarihinden itibaren ise iş mahkemesi uyuşmazlıklarında arabuluculuğa başvurmak zorunlu hale getirildi; birkaç istisna dışında, arabuluculuk yoluna başvurmadan artık iş mahkemesinde dava açılamayacak.
Arabuluculuğun Avantajları;
Ekonomik ve Hızlı
Arabuluculuk yargı yoluna göre çok daha ucuz ve hızlı bir yoldur.
Dava yolunda bir günde uyuşmazlığı çözmeniz mümkün değilken, arabuluculuk yoluna başvurduğunuzda belki de aynı gün içerisinde uyuşmazlığı çözebilirsiniz.
Uyuşmazlıkların dava yoluyla çözümlenmek istenmesi halinde; davaların çok uzun süre sonuçlanmaması, zaman kayıpları ve mahkeme masrafları ile karşı karşıya kalırız; oysa arabuluculuk, mahkeme süreci ile kıyaslandığında çok daha hızlı ve ucuzdur.
Süreç sonuçlanıncaya kadar arabuluculuk sürecinde taraflar, davadan farklı olarak herhangi bir harç yatırmak zorunda olmayıp, tebligat, bilirkişi, tanık ve keşif gibi giderler de ödemezler. Sadece, faaliyet süresine göre arabulucuya, Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ücret ve varsa masraf ödenir.
Tarafların Kontrolünde Bir Süreç
Taraflar, hiçbir baskı altında olmaksızın anlaşmaya veya anlaşmamaya ve hangi şartlara uyacaklarına kendileri karar verirler.
Süreç, tarafların kontrolünde olduğu için, çözüme ulaşmadıkları taktirde haklarını kaybetmeksizin, diledikleri zaman arabuluculuk faaliyetinden çekilebilirler, arabuluculuk faaliyetini sonlandırabilirler.
Bunun yanı sıra taraflar, görülmekte olan bir dava esnasında da hakim huzurunda karşı tarafı arabulucuya davet edebilirler. Taraflar, her zaman arabuluculuk sürecini sonlandırıp mahkeme sürecini devam ettirme hakkına sahiptirler.
Mahkemenin önünde konuşulamayan gizlilik ilkesi gereği burada rahatça konuşulabilir ve bunun yarattığı psikolojik ve sosyolojik riskin azlığından daha az yeni sorunlarla karşılaşan taraflar bu süreci kolayca çözüme kavuşturabilirler.
Gizlilik Esastır
Arabuluculuk gizli yürütülen bir süreçtir. Bu gizlilik hem sürecin arabulucuda olduğu hususunda uyuşmazlığın tarafları dışındaki üçüncü kişiler bakımından geçerlidir, hem de arabulucu ve taraflar arasında geçerlidir.
Arabulucunun devam eden davada tanık olarak dinlenemeyeceği, arabuluculuk esnasında sırf arabuluculuk dolayısıyla yapılan beyan, sunulan bilgi ve belgelerin mahkemede delil olarak ileri sürülemeyeceği Kanun’la güvence altına alınmıştır. Ayrıca gizlilik yükümlülüğüne aykırı davranan arabulucunun altı aya kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı Kanun’da açıkça düzenlenmiştir.
Mahkeme sürecinde, açıklanmak zorunda kalınan bilgiler ve dosyaya sunulan belgeler, tarafların mahremiyetlerine zarar vermekte, utanç duyulabilecek durumlar yaşanabilmekte yada ticari sırların ifşası ile karşı karşıya kalınabilmektedir.
Arabuluculuk süreci ise, tüm bu sorunları tamamıyla ortadan kaldırır.
Arabuluculuk Tutanağı İlam Niteliğindedir
Taraflar uyuşmazlıklarını arabuluculuk vasıtası ile çözüme ulaştırıp bu durum usulüne uygun bir tutanakla zapt altına alındığında, bu anlaşma metni arabulucu ve taraf avukatları tarafından imzalanırsa aynı anda ya da daha sonra gerekli görüldüğü taktirde sulh hukuk mahkemesinden kolayca bir üst yazısı (icra edilebilirlik şerhi) alınarak ilam niteliğinde belge hükmü kazanmaktadır. Bu belge ile icraya başvurulması halinde, arabuluculuk anlaşma metni dolayısıyla ilamlı icra hükümlerine göre hareket edilecektir.
Daha Etkili ve Kesin Bir İbra Sağlar
Arabuluculuk anlaşmasının ikale sözleşmesi veya ibraname niteliğinde olduğu gerekçesiyle geçersizliği ileri sürülemez.
Arabuluculuk anlaşması ile feragat edilen konularda dava açılamaz.
Arabuluculuk anlaşmasında işe iade davası açılamayacağı konusunda mutabakata varılması durumunda, bu anlaşma geçerlidir.